AIDS
HIV nedir? AIDS nedir?
HIV, insanda bağışıklık sisteminin hücreleri (beyaz kan hücreleri) olarak adlandırılan CD4 ve T hücrelerini etkileyen bir virüstür. HIV virüsü, vücut sıvıları yoluyla bulaşır ve yayılır, zamanla vücuttaki enfeksiyonlar ve hastalıklarla mücadele eden hücreleri öldürür ve bağışıklık sistemini yok eder. Bu durumda, HIV enfeksiyonu, AIDS ‘e yol açar.
AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome): Kazanılmış İmmün Yetmezlik Sendromu), HIV virüsünün vücuda girerek immün sistemi yok etmesiyle kronikleşen ve hayatı tehdit eden bir hastalıktır. HIV, immün sistemi yok ettiği için vücut hastalıklara karşı tamamen savunmasız kalmaktadır.
HIV enfeksiyonunun AIDS’e dönüşme nedenleri:
Vücudumuzun bağışıklık sistemi hücrelerinden CD4 sayısı 200’ün altına düştüğünde veya AIDS’e yol açan diğer komplikasyonlar ; [Toksoplazma Ensefaliti, Pneumocystis Pnömonisi, Kriptokokal hastalık, Tüberküloz, Sitomegalovirüs (CMV)] görülmeye başladığında HIV enfeksiyonu AIDS’e dönüşür. Bu süreç uzun yıllar sürebilir.
Türkiye ve Dünya’da HIV ve AIDS:
Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün 2013 yılı için yayınladığı verilere göre dünyada 35 milyon kişi HIV virüsü ile yaşamaktadır. 2013 yılı içinde HIV virüsü ile enfekte olmuş kişilerin sayısı 2.1 milyon, AIDS’ten ölenlerin sayısı 1.5 milyon kişidir. HIV virüsü ile enfekte olmuş kadın ve erkeklerin oranı neredeyse eşittir.
Yine Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre Türkiye’de HIV virüsü ile enfekte olmuş kişilerin sayısı 2001 yılında 2300, 2006 yılında 4300, 2012 yılında 8000 kişidir.
Risk Faktörleri ve Bulaşma Yolları:
HIV ile enfekte olmuş kan, semen, vajinal sıvıların vücuda girmesi sonucu HIV bulaşır. Sarılma, öpüşme, dans etme, el sıkışma gibi yollarla HIV veya AIDS bulaşmaz. Ayrıca HIV hava, su ve böcek sokması yolu ile bulaşmaz.
HIV nasıl bulaşır?
Korunmasız Cinsel İlişki Sonucu: Korunmasız seks, kondom kullanılmadan ilişkiye girmek demektir. Vajinal, oral veya anal seks yolu ile vücuda kan, semen veya vajinal sıvı temas etmesi sonucu partnerler birbirlerine HIV bulaştırabilir. Virüs aynı zamanda, ağızda bulunan yaralardan veya cinsel aktivite sırasında vajina veya rektumda oluşabilecek küçük yırtıklardan vücuda girebilir. Anal seks, HIV enfeksiyonu bulaştırma açısından vajinal seksten daha risklidir. Aynı zamanda birden fazla seks partneri olan kişilerde risk artmaktadır. Cinsel yollarla bulaşan hastalık taşıyan kişilerin genital bölgelerinde açık yaralar bulunur, bu açık yaralardan HIV kolayca vücuda girebilmektedir.
Yapılan araştırmalar sonucu erkeklerle ilişkiye giren erkeklerde 19 kat, kadın seks işçilerinde normal popülasyondan 14 kat daha fazla HIV virüsüne rastlanmıştır. HIV virüsü taşıdığı bilinen bir kişi ile yapılan tek bir cinsel temas bile bulaşma için yeterlidir, cinsel temas sayısı arttıkça bulaşma olasılığı artar. HIV virüsü şüphesi taşıyan kişilerin partnerlerine de HIV testi önerilmektedir.
Kan Transfüzyonu İle: Bazı durumlarda virüs kan nakli yolu ile vücuda girebilmektedir. Hastanelerde ve kan bankalarında hastalara kan nakli yapılmadan önce HIV virüsü için test edilir.
İğne Paylaşımı Yolu İle: HIV bulaşmış iğne veya şırınganın ortak kullanımı HIV ve diğer enfeksiyon hastalıklarının bulaşmasına yol açabilmektedir. Sağlık çalışanları da bu açıdan risk altında bulunan bireylerdir.
Hamilelik, Doğum veya Emzirme Yolu İle: HIV enfeksiyonu taşıyan anneler bebeklerine HIV bulaştırırlar.
AIDS’in tedavisi yoktur fakat HIV pozitif olduğu bilinen kişilere uzun süreli tedavi ve bakım uygulandığında yaşam sürelerinin uzadığı ve hayat kalitelerinin arttığı belirlenmiştir.
HIV ve AIDS Belirtileri Nelerdir?
HIV ve AIDS belirtileri enfeksiyonun aşamasına bağlı olarak değişir.
HIV Belirtileri:
Birincil Enfeksiyon:
HIV ile enfekte insanların çoğunluğunda virüs vücuda girdikten sonra 1 ya da 2 ay içinde ağır grip semptomlarına benzer şikayetlere rastlanır. Bu belirtiler birkaç gün veya birkaç hafta sürebilir. Kendisinde bu belirtilerin bazılarını hissedip HIV ile enfekte olduğunu düşünen kişiler paniğe kapılmamalıdır. Tersine, HIV ile enfekte olmuş ve üzerinden 10 yıl geçtiği halde hiçbir belirti vermeyen hastalara da literatürde rastlanmıştır. Bu semptomlar diğer hastalıklardan kaynaklanıyor olabilir. Kişilerin HIV virüsü taşıdığını öğrenebilmesinin tek ve kesin yolu test yaptırmaktır.
HIV ile ilgili Laboratuvar Testleri Ne Zaman Yapılır?
Olası HIV belirtileri şunlardır:
Yüksek ateş (en çok görülen belirti), boğaz ağrısı, lenf bezlerinin şişmesi (özellikle boyun), deride döküntü, aşırı yorgunluk, kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı, titreme, gece terlemeleri, ağız ülseri veya genital ülser, ishal.
Birincil HIV enfeksiyonunun belirtileri fark edilemeyecek kadar hafif olabilir. Bu safhada kandaki virüs sayısı oldukça yüksektir, bunun sonucu olarak HIV enfeksiyonu daha hızlı bir şekilde vücuda yayılır.
Klinik Latent Enfeksiyon
Klinik latent enfeksiyon 8 ila 10 yıl sürmektedir. Bazı kişilerde bu süreç daha hızlı ilerleyebilmekte ve hastalık daha şiddetli görülebilmektedir. Çoğunlukla lenf düğümlerinin şişmesi kalıcı HIV enfeksiyonu sırasında oluşur.
Erken semptomatik HIV enfeksiyonu:
Virüs vücutta çoğalmaya başlayıp bağışıklık hücrelerini yok etmeye devam ettikçe, vücutta doku enfeksiyonları görülmeye başlar.
Erken HIV enfeksiyonunun belirtileri şunlardır: Ateş, Yorgunluk, Şişmiş lenf düğümleri (HIV enfeksiyonunun genellikle ilk belirtisidir), İshal, Kilo kaybı, Öksürük, Nefes darlığı
HIV Enfeksiyonu’ n AIDS’e İlerlemesi:
HIV taşıyan kişiler tedavi olmazlarsa genellikle 10 yıl içinde AIDS’e yakalanırlar. O zamana kadar bağışıklık sistemi tahrip olmuş kişilerin vücudu en küçük enfeksiyonlar karşısında savunmasızdır, bu nedenle AIDS olmuş kişiler çok sık hastalanmaktadırlar.
AIDS belirtileri:
Gece terlemeleri, Öksürük, Nefes darlığı, Titreme veya birkaç hafta boyunca 38°C’den daha yüksek ateş, Geçmeyen ishal, Dilde ve ağızda kalıcı beyaz yaralar, Baş ağrısı, Kalıcı ve açıklanamayan yorgunluk, Bulanık görme, Kilo kaybı, Deri döküntüleri.
HIV ve AIDS arasındaki süreyi kısaltabilir faktörler:
İleri yaş, bazı HIV alt tiplerine sahip olmak, diğer virüsler ile enfekte olmak, kötü beslenme, stres, kötü yaşam koşulları ve genetik nedenlerle HIV enfeksiyonu taşıyan kişiler çok daha hızlı bir şekilde AIDS’e yakalanmaktadırlar.